Terapia z udziałem zwierząt (ang. pet therapy) w leczeniu lęku i depresji

Niedawno rozpoczęto badania nad jej zastosowaniem również w łagodzeniu zaburzeń w przebiegu lęku i depresji.

Dowiedzmy się zatem jak to się dzieje.

Czym jest terapia z udziałem zwierząt?

Opracowane w 1964 roku przez amerykańskiego psychiatrę Borisa M. Levinsona określenie „terapia z udziałem zwierząt” odnosi się do wykorzystywania zwierząt w procesie terapii określonych schorzeń.¹

Oparta na solidnych dowodach naukowych potwierdzających korzyści, jakie zapewnia towarzystwo zwierząt, zooterapia obejmuje różne formy interakcji ze zwierzętami.

Mogą one mieć na celu:

• leczenie określonych zaburzeń
• ułatwianie procesu rehabilitacji
• wspomaganie edukacji
• poprawę samopoczucia i jakości życia

U jakich osób zalecane jest stosowanie terapii z udziałem zwierząt?

Terapia z udziałem zwierząt może być bardzo przydatna w przypadku:¹

• osób przebywających w domach opieki, w których są one odseparowane od swoich bliskich
• osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, które mają trudności z komunikacją i interakcjami z innymi
• osób cierpiących z powodu stanów lękowych i depresji

Jakie są korzyści z terapii z udziałem zwierząt w sferze psychologicznej?

Zooterapia oferuje osobom z niej korzystającym wiele korzyści w sferze psychologicznej.

Korzyści w sferze społecznej¹

• Zwierzę pełni rolę „przełamywacza lodów” i mediatora między ludźmi, pobudzając do komunikacji i zachęcając do rozwoju umiejętności związanych z relacjami społecznymi
• U dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu lub z zaburzeniami zachowania, zooterapia sprzyja poprawie poziomu uwagi i interakcji społecznych, ograniczając zachowania kompulsywne i powtarzalne

Korzystny wpływ na nastrój¹

• Ograniczenie stresu w sytuacjach postrzeganych jako trudne, np. czytanie na głos u dzieci, kiedy to obecność zwierzęcia pomaga w zmniejszeniu niepokoju, obniżeniu ciśnienia tętniczego i częstości tętna
• Obniżenie stężenia we krwi hormonów związanych ze stresem, takich jak kortyzol
• Podwyższenie stężenia hormonów i neuroprzekaźników związanych z pozytywnymi emocjami, takich jak endorfiny, dopamina i oksytocyna, które dzięki temu wpływają na dobre samopoczucie, przeciwdziałając występowaniu stanów lękowych i depresji

Które zwierzęta najlepiej nadają się do wykorzystania w zooterapii?

Termin „pet” w języku angielskim oznacza „zwierzę domowe”, zatem zwierzęta wykorzystywane w zooterapii należą do gatunków udomowionych.²

Ogólnie rzecz biorąc, w zooterapii wykorzystuje się głównie psy i konie; jednakże można w tym celu wykorzystać wiele innych gatunków zwierząt. Nie wszystkie zwierzęta są odpowiednie dla każdego człowieka. Aby zooterapia była skuteczna, konieczne jest znalezienie odpowiedniego zwierzęcia z zastosowaniem różnych parametrów, do których zalicza się:³

• preferencje osobiste
• rodzaj schorzenia i stan pacjenta
• zdolności psychofizyczne
• ewentualne występowanie fobii
• występowanie alergii (np. alergia na sierść kota)
• reakcję emocjonalną podczas pierwszych sesji

Jak przebiega sesja zooterapii?

Sposób prowadzenia sesji zooterapii zależy przede wszystkim od tego, z jakim zwierzęciem mamy do czynienia i jakie zaburzenia podlegają leczeniu.⁴

Zwierzę pozostaje pod nadzorem opiekuna, osoby specjalizującej się w tej dziedzinie, która wyjaśnia pacjentowi, jak będzie przebiegać dana czynność i jakie cechy charakterystyczne ma zwierzę, z którym się pracuje.⁴

W przypadku wykorzystania psa w ramach zooterapii zwykle zaczyna się ona od etapu poznawania się i przywitania, podczas której pacjent pozwala się obwąchać i nawiązuje pierwszy kontakt ze zwierzęciem.⁴ Następnie mogą być realizowane różnego rodzaju aktywności, w które zwierzę może być bezpośrednio zaangażowane, lub może tylko być obecne podczas sesji, z okazjonalnymi spontanicznymi kontaktami z pacjentem.⁴

Czy terapia z udziałem zwierząt może pomóc w leczeniu depresji i stanów lękowych?

Jak przedstawiono, terapia z udziałem zwierząt oferuje rozmaite korzyści na poziomie psychologicznym i społecznym.

Wystarczy 10 minut zabawy z psem lub kotem, aby obniżyć stężenie kortyzolu, głównego hormonu odpowiedzialnego za stres w naszym organizmie.⁵

Wraz z obniżeniem stężenia kortyzolu wzrasta stężenie hormonów związanych z dobrostanem psychofizycznym, takich jak serotonina, co pomaga poprawić nastrój i ograniczyć objawy depresji.⁵  W istocie dostępnych jest wiele badań wykazujących, że sesje terapii z udziałem zwierząt mogą być pomocne w ograniczeniu zaburzeń lękowych i depresyjnych.⁶

W badaniu przeprowadzonym na Uniwersytecie w Warwick w Anglii wykazano, że regularne kontakty z psem pomagają uczniom w obniżeniu poziomu lęku i poprawie nastroju.⁷

Chociaż z jednej strony istnieje wiele obserwacji dotyczących korzyści związanych z zooterapią w leczeniu depresji, z drugiej strony potrzebne są dalsze badania służące lepszemu zrozumieniu mechanizmów leżących u podstaw uzyskiwanych wyników, a przede wszystkim w ustaleniu najlepszego sposobu ich wykorzystania w sesjach terapii z udziałem zwierząt.